"Ik kan mezelf nu beter begrijpen. Dank je wel”.
Haar reactie raakte me. Want ze moest het van zichzelf steeds maar volhouden, voor hem zorgen en dankbaar zijn dat hij er nog was. Hoe vermoeid ze zich ook voelde en soms ook boos omdat ze er zo voor hem moest zijn. Ze hield van hem én ze was het beu om zo te leven. Nu ze haar rouw kon herkennen en erkennen, mocht dit er allebei zijn.
Levend verlies
Verlies bij leven heeft vele gezichten. Zoals bij deze vrouw wiens man een chronische ziekte heeft. Of bij mensen die beperkt blijven door een ongeluk, fysiek en/of mentaal. Of als je voor een ouder zorgt met dementie, als je een partner hebt met een psychiatrische aandoening. Dit levend verlies treft degene die de ziekte of beperking heeft, maar zeker ook de mensen om hem of haar heen.
Je rouwt, wellicht ongemerkt, om iemand die er (nog) is en om wat deze voor jou heeft betekend. Je bent immers niet alleen de dierbare kwijt zoals deze was, maar je mist ook jullie relatie en hoe jullie met elkaar omgingen.
Verlies dat ‘leeft’
Levend verlies heeft grote impact. Het is verlies dat steeds verandert en dat je elke keer weer vraagt om je te verhouden tot die veranderingen. Het is niet alleen levend verlies of verlies bij leven. Ook het verlies zelf ‘leeft’ en wordt met de jaren vaak groter. De rouw kan altijd oplaaien, verwacht of onverwacht, als een veenbrand die ondergronds blijft smeulen. Het is er nooit niet. Je wordt elke dag geconfronteerd met dat wat er niet meer is of wat nooit is geweest.
Het loopt anders
Steeds heb je weer afscheid te nemen. Van verwachtingen over de toekomst, van wat je lijf kan, van de stappen die je in je werk wilde maken, van plannen waar ziekte en beperking nu een streep doorzetten, van jullie gezamenlijke toekomstbeeld, et cetera. Hoe moeilijk is dat.
Je neemt als het ware ‘afscheid in stukjes’. En je rouwt ook ‘in stukjes’. Samen en alleen. Dat hoef je niet alleen vol te houden, zoals de vrouw die me aansprak na mijn lezing. Je kunt het alleen maar volhouden als je het samen doet én goed voor jezelf zorgt. Door jezelf óók op die eerste plaats te zetten, waar de ander al staat. Door recht te doen aan wat je zelf voelt.
Voor de buitenwereld wordt de situatie namelijk ‘normaal’. Je omgeving zal steeds minder stilstaan bij hoe het voor jou is om intensief voor je partner te zorgen of te zien hoe je kind achterblijft bij leeftijdgenootjes. Of bij hoe het is om verzorgd te moeten worden omdat je het zelf niet meer kunt.
Je zult wellicht eerder horen hoe fijn het is dat hij of zij er nog is dan de vraag krijgen hoe het voor jou echt is. Juist door deze reacties kan het voor jou ook lastig zijn om te erkennen dat het pijn doet. Het is dus niet normaal!
Meer weten over omgaan met verlies, rouw en trauma?
Heb je een vraag over (aanstaand) verlies, door o.a. overlijden, scheiding, ziekte, verlies van werk, burn-out of ingrijpende gebeurtenissen in het verleden? Bel 06-12949654 of mail voor een kennismaking: info@brightblue-coaching.nl. Begeleiding wordt deels vergoed door bijna alle Nederlandse zorgverzekeraars.
Jeanne van Mierlo
Verlies- en rouwtherapeut
